до XIX век

Велес до средината на XIX век


Во западниот дел од градот на височина од 150м. над реката, доминира специфична длабнатина од изгаснат вулкански кратер, кој велешани го викаат Вршник, а Турцирте Бузаана (ледница).

Којник, едно од најстарите маала во Велес

Во средината на XIX век Велес бил поделен на 12 маала, а Велешката каза ја сочинувале околу 100 села. Тешката феудална анархија и се поголемиот занаетчиски развој од XVIII век сега ги дополниле терзискиот, кираџискиот, бавчаванџискиот, калајџискиот, брашнарскиот, лебарскиот, аџискиот, воденичарскиот, папуџискиот, абаџискиот, бојаџискиот, самарџискиот, дулгерскиот, сарачкиот, ситничарскиот и др.занаети.

улица во Велес во периодот под османлиска власт Вака развиениот и разгранетиот занаетчиски производен систем ја издвоил трговијата како посебна гранка. Трговците ги снабдувале занаетчиите со суровини и ја продавале нивната стока ширум Балканот и Европа. Во развојот на трговијата пресудна била поволната географска положба на Велес и неговата добро разгранета патна мрежа. Така во XIX век Велес прераснал во еден од најзначајните трговско-стопански центри, жива раскрсница на Балканот. Трговците од безбедносни причини патувале во групи, формирале каравани од стотици товарни животни (коњи, маски и камили), во вооружена придружба за заштита од арамии. Трговските центри од тоа време имале анови каде престојувале караваните. Велешкиот ан бил надалеку познат, заштитен со дебели ѕидови и масивни порти. Велешките трговци најчесто тргувале во Белград, Земун, Сараево, Трст, Венеција, Милано, Виена, Лајпцих, Дрезден, Пешта, Будим, Одеса, Киев и др. метрополи каде основале свои претставништва. Заедно со купената стока во својот град внесувале и нови идеи, култура, навики.
Јанко Кушев, велешки трговец Економското зајакнување на граѓанството во Велес, Францускиот вице конзул Белег, во средината на XIX век го поделил на три категории: 30 трговци од прва класа, 20-тина од втора категорија и трета побројна категорија велешки поситни трговци.

Најпознати и најбогати трговски семејства од ова време се: Весови, Коробарови, Дрндарови, Шулеви, Урумови и Кушеви.